AV. ZEYNEP NESLİHAN KARAKAYA
ÖZET
İnfluencer sözleşmesi, sözleşmeler hukukunda yeni yerini bulmuş bir sözleşme türüdür. Günümüzde sosyal medyanın gelişmesi ve tüketim çılgınlığın artmasıyla markalar daha kolay ve düşük masraflı tanıtım yöntemleri arayışındadırlar. Sosyal medya fenomenleri olarak tabir edilen influencer’lar, esasında sosyal medya platformlarında belli bir takipçi sayısına sahip kişiler olup, yaptıkları paylaşımlarla takipçileri üzerinde etki oluşturmaktadırlar. Takipçiler influencer’ların, yaşam tarzlarını, giydikleri kıyafetleri ve gittikleri yerleri gibi birçok konuda influencer’ların davranışlarını gözlemleyerek onların önerileri doğrultusunda hareketlerine yön vermektedirler. Bu durumdan faydalanmak isteyen ticari işletmeler kendi ürünlerini pazarlamak için influencer’ların kapısını çalmaktadır. Kendi ürünlerini tanıtmaları karşılığında onlara bir bedel ödemektedirler. Bu şekilde yaptıkları anlaşmanın adı influencer sözleşmesi olup taraflara karşılıklı bir edimi ifa etme yükümlülüğü doğurur. İnfluencer sözleşmesi hem yeni olması sebebiyle hem de kanunda düzenlenmiş diğer sözleşme türleriyle birebir uyuşmaması dolayısıyla, hukuki niteliği bakımından isimsiz sözleşmeler kapsamındadır ve kendine özgü nitelikleri vardır. Bu çalışmamız da influencer sözleşmesinin benzer nitelikte olduğu eser sözleşmesi, hizmet ve vekalet sözleşmesi bakımından karşılaştıracak ve ortak olan/olmayan yönlerini inceleyeceğiz ve sonuç olarak influencer sözleşmenin genel özelliklerini açıklamaya çalışacağız.
Anahtar kelimeler: İnfluencer, Sosyal Medya, İsimsiz Sözleşmeler, Takipçi.
ABSTRACT
Influencer contract is a new type of contract in contract law. Nowadays, with the rise of social media and the increasing frenzy of consumption, brands are looking for easier and lower-paying promotional methods. Influencers, referred to as social media phenomena, are essentially people who have a certain number of followers on social media platforms, and their shares have an impact on those who are followed. Followers observe the behavior of influencers on many issues such as their lifestyle, the clothes they wear and the places they go, and guide their actions with their suggestions. Commercial activities that want to benefit from this are knocking on the door of influencers to market themselves. They pay them a price for promoting their products. In this way, the agreement is called an influence contract and creates a mutual obligation to perform an act. Since the influencer contract is both new and does not have individual disputes with other types of contracts that can be cleared in the law, it is within the scope of anonymous contracts in legal matters and has its own unique features. In this study, the selling aspects of the influencer contract, which are similar to the advertising contract, work, service and agency contract, are played in a subtle way and the features of this contract are generally regulated.
Keywords: Influencer, Social Media, Anonymous Engagements, Followers.
İÇİNDEKİLER
İçindekiler………………………………………………………………………..……….....3
Giriş………………………………………………………………………………….…........4
İnfluencer Sözleşmesi……..…………………………………………………...…...….5
1.1. Genel Olarak …………………………………………….........................................5
1.2. Hukuki Niteliği………………………………………………………………....…..6
1.2.1. Eser Sözleşmesi Bakımından Değerlendirilmesi……………………………..7
2.2. Vekalet Sözleşmesi Bakımından Değerlendirilmesi ……………………..……8
1.2.3. Hizmet Sözleşmesi Bakımından Değerlendirilmesi …..…………………......…..8
1.2.4. İsimsiz Sözleşmesi Bakımından Değerlendirilmesi ………………………...……9
2.1. Sözleşmeinin Unsurları…………………………………………………………….10
2.2. Sözleşmenin Tarafları……………………...……………………………………….11
2.3. Sözleşmenin Sona Ermesi…………………………………………….……………11
Sonuç………………………………………………………………………………..…….12
Kaynakça…………………………………………………………………………………..14
GİRİŞ
Son yıllarda internetin gelişimi ve kullanımı oldukça ciddi boyutlara ulaşmıştır. Her yaş grubundan ve her kültürel yapıdan gelen milyonlarca insan sosyal medya platformlarına üye olmakta ve bu mecraları gündelik olarak ziyaret etmektedirler. Bu sosyal medya platformlarından en popüler olanları Instagram, YouTube, Tiktok, Twitter (X), gibi sosyal ağlardır. Bu platformlara üye olanlar başka üyeleri takip ederek paylaşımlarından haberdar olmaktadırlar. Genelde insanlar kendi çevrelerindeki kişileri ve tanıdıklarını takip ederler ancak bunun yanı sıra ünlü, tanınmış kişileri de takip etmekte ve onlarında paylaşımlarına da ilgi göstermektedirler. Sosyal medya üzerinden tanınmış kişiler bu platformlarda oldukça fazla takipçi sayısına sahip ve yaptığı paylaşımlarla, sahip olduğu bu kitle üzerinde etki uyandırma özelliğine haiz kimselerdir. Bu kişilere İnfluencer, denilmektedir. İnfluencer’lar bahsettiğimiz bu etki gücünden faydalanarak kendi sosyal medya mecralarından, bazı ürünlerin reklamını yaparak ya da belirli hizmetleri kullanarak memnuniyetlerini konu eden tanıtımları paylaşarak içerik üretmek suretiyle, kazanç elde ederler.
Influencer’lar, sosyal medyada birçok takipçiye sahiptirler ve bu takipçiler ürünlerini pazarlamak isteyen ticari işletmeler için bir tüketici kitlesi ve müşteri pazarı niteliği taşımaktadır. Tek bir paylaşımla aynı anda milyonlarca kişiye ulaşabilme imkânı influencer marketing’i çekici hale getiren bir özelliktir. İnfluencer’lar yaptıkları paylaşımlarla, reklamını yapmayı taahhüt ettikleri ürünleri överek ve faydalarından bahsederek takipçilerinin belki de hiç bilmediği bir markayı onlara tanıtmakta da belki de bildikleri bir markayla ilgili olarak algılarını değiştirmektedirler. İnfluencer’ları takip eden kitle onlara güvenmekte ve aralarında samimi bir ilişki olduğuna inanmaktadırlar, bu sebeple onların yaptıkları reklam daha etkili ve dikkat çekici olmaktadır.
Influencer olmak için tek bir sosyal medya mecrası olmadığı gibi, ürünlerinde belli bir nitelik taşıması gerekmemektedir. Hatta pazarlanan şeyler sadece maddi bir ürün değil bir hizmet edimi ya da başka bir deneyim de olabilir. Geleneksel reklamcılıktan farklı olarak Influencer’lar reklamını yaptıkları ürünlerle ilgili olarak takipçilerinden geri bildirim alıp onlarla iletişimde olabilirler. Takipçiler ürünlerle ilgili görüş ve önerileri varsa bunları yorum ya da mesaj yoluyla daha kolay bir şekilde dile getirebilirler. Bu gibi birçok avantajı bakımından firmalar influencer’lara reklam vererek, anlaşma yapmak istemektedirler. Bu anlaşmalara influencer sözleşmesi adı verilmektedir. Bu sözleşmenin hukuki niteliği, Borçlar Kanunu’nda düzenlenmiş diğer benzer özellikteki sözleşmeler bakımından değerlendirilmesi, influencer sözleşmesinin unsurları ve kapsamı detaylı olarak incelenecektir.
1.1 Genel Olarak
Sosyal medya platformları, kişilerin içerik oluşturup paylaşmasına imkân vermektedir. İnternet üzerinden kurulan iletişim mecralarında dijital içerik yayınlayan kişiler dijital içerik üreticisi ya da influencer olarak adlandırılmaktadır. Influencer, Instagram Tiktok, YouTube gibi sosyal medya mecraları sayesinde ün kazanan reklam iş birlikleriyle ürün tanıtan ve gelir elde eden dijital içerik üreticisi olarak tanımlanabilir. İnfluencer olarak ifade edilen dijital içerik üreticileri sosyal medya vasıtasıyla paylaştıklarıyla takipçilerini etkileme özelliğine sahip kişilerdir.
İşletmeler için sosyal medya pazarlaması, bütüncül bir taktiksel oyunu gerektirir. Bu, pazarlanan kuruluşun, işletmenin veya kişinin sürekli fayda sağlayabilecek aktif bir sosyal medya varlığını sürdürmek anlamına gelir. Ancak, hedef kitleye iletilen içerik, o anda görülebilir ve ilgi çekebilir fakat daha sonra hedef kitle tarafından terk edilebilir. Sosyal medya pazarlama stratejileri, başarılı olmak için kitlelerle sağlıklı ve uzun süreli bir ilişki sürdürme amacını güder. Bu nedenle, içerikler hedef kitleye ilgi çekici görünmeli ve gerçeklere dayalı olarak doğru ve etkin bir şekilde üretilmelidir. Bu, içeriklerin hedef kitleye hitap etmesi ve onların ihtiyaçlarını karşılaması gerektiği anlamına gelir. Ayrıca, içeriklerin devamlı olarak güncel tutulması ve dikkat çekici olması, takipçilerin ilgisini canlı tutmak için gereklidir. Bu sayede, işletmeler hedef kitleleriyle iletişim halinde kalabilir ve sosyal medya platformlarında başarılı bir varlık sürdürebilirler.
Günümüz modern dünyasında, dijital temelli yeni iletişim teknolojileri, reklam ve tanıtım faaliyetlerinin formunu değiştirmiştir. Sosyal medya, elektronik posta, etkileşimli içerik medyası, mobil reklamcılık, arama motoru reklamcılığı gibi yeni dijital reklamcılık uygulamaları da bu değişime katkı sağlamaktadır. Özellikle, sosyal medya algoritmaları üzerinden gerçekleşen yeni reklamcılık anlayışı, diğer dijital reklam araçları ve uygulamalarıyla entegre bir şekilde çalışmaktadır. Bunun nedeni, bütünleşik pazarlama iletişimi temelinde tüketicinin birden fazla platformda karşılaşması ve tekrarlarla akılda kalma ihtimalinin artmasıdır.
Özellikle, günümüzde markalara olan sadakatin azaldığı bir dönemde, markaların var olabilmesi, ayakta kalabilmesi ve rekabet ortamından başarıyla çıkabilmesi için tüketicilerle sürekli ancak olumsuz bir algı oluşturmadan etkileşimde bulunmaları gerekmektedir. Bu durumda, markaların tüketicilerin sempatisini kazanmaları ve hatta sosyal medyanın en önemli özelliklerinden biri olan, tüketicilerin gönüllü olarak markayla ilgili içerikleri paylaşmalarını teşvik etmeleri önem arz etmektedir.
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun madde 61 uyarınca, bir tanıtımın reklam olarak kabul edilmesi için bazı şartlara sahip olması gerekir. İlk şart reklamda bir mesaj unsuru olması gerekir. Sosyal medya reklamları, sosyal medya kullanıcılarının ürün ve hizmete olan ilgilerini arttırarak takipçileri satın alma eylemine teşvik edici mesajlar içermektedir. Reklam olarak değerlendirmede diğer bir gereklilik ise bu reklamın ticari bir amaç taşıması gerekliliğidir. Aynı zamanda yapılan bu reklamın örtülü olmaması gerekir yani tüketicinin yapılanın reklam olduğunu anlayabilmesi gerekir.
1.2. Hukuki niteliği
“İnfluencer marketing” endüstrisi dünya çapında son yıllarda milyar dolarlık bir sektör haline gelmiştir. Bu kadar büyük ve maliyetli bir sektörün hukuki niteliğinin belirlenmesi oldukça önem arz etmektedir. Kendilerini tanıtmak ve dikkat çekmek isteyen markalar influencer’lar ile iş birliği yapmaktadır. Bu şekilde bakıldığında influencer sözleşmesini, influencer’ın iş birliği kurduğu markanın ürün veya hizmetine yönelik yaptığı tanıtım içeriklerini, marka sahibiyle anlaştığı şekilde (resim, video, yazı, hikaye vs gibi) ve sayıda sözleşme süresi boyunca kendine ait sosyal medya mecralarında paylaşmayı üstlendiği ve karşılık olarak da marka sahibinden belli bir bedel edindiği veya başka bir kazanç sağladığı ivazlı ve tam iki tarafa borç yükleyen bir sözleşme türü olarak nitelendirebiliriz.
Sözleşmelerin çoğu Türk Borçlar Kanunda düzenlenmiştir. Fakat bu başka bir sözleşme yapılamayacağı anlamına gelmemektedir. Anayasa madde 48 gereği Taraflar diledikleri gibi sözleşme yapma özgürlüğüne sahiptirler. Yapılan sözleşmeler kanunda düzenlenen sözleşmeler ile benzerlik taşıyabileceği gibi tamamen farklı unsurlar da içerebilir. İnfluencer sözleşmesi birçok hukuk dalıyla ilişkilidir. Bunlardan bazıları fikri mülkiyet hukuku, medeni hukuk, borçlar hukukudur. Dolaysıyla pek çok kanunu ilgilendiren konuları içermektedir. Benzerlikleri ve farklıları açısından influencer sözleşmeleri ile eser sözleşmesi, vekalet sözleşmesi ve hizmet sözleşmesini kıyaslamak faydalı olabilir.
1.2.1. Eser sözleşmesi bakımından değerlendirilmesi
Eser sözleşmesi, bir yüklenicinin bir eser meydana getirmeyi üstlendiği ve karşılığında bir bedel almayı hak ettiği bir tür sözleşmedir. Bu sözleşme, iki temel taraf arasında yapılır: işi yapan taraf yüklenici olarak adlandırılırken, işi yaptıran ve bunun karşılığında ücret ödeyen taraf ise iş sahibi olarak bilinir.
Eser sözleşmesinde bulunması gereken unsurlar üç temelde toplanabilir. İlki tarafların anlaşması, çünkü eser sözleşmesi rızai bir sözleşmedir. Meydana getirilecek olan eser mutlaka maddi olmak zorunda değildir maddi olmayan bir eser için de anlaşma yapılabilir. İkinci unsur ise bir eser meydana getirmedir. Bu durum illa sıfırdan bir meydana getirme değil var olan bir eser üzerinde yapılan yenilikleri de kapsamaktadır. Son olarak en temel unsur bir bedel ödenmesidir. Bedel iş sahibi tarafından yükleniciye ödenir.
Eser sözleşmeleri ile influencer’lık sözleşmeleri arasındaki farklılıklardan biri, sonuç yaratma amacının eser sözleşmelerinde bulunmasıdır. Eser sözleşmelerinde yüklenici, belirli bir sonucu taahhüt eder ve bu sonucu yerine getirmediği takdirde ücret almaya hak kazanamaz. Yani yüklenicinin borcu, bir sonuç meydana getirmektir. Ancak influencer’lık sözleşmelerinde böyle bir sonuç taahhüdü bulunmaz.
Eser sözleşmelerinde yüklenici, iş sahibinin talep ve siparişlerine uygun olarak bağımsız bir şekilde eser meydana getirir. Bu durumda yüklenici, iş sahibinin işçisi veya çalışanı değildir. Benzer şekilde, influencer’lar da iş birliği yaptıkları kişilerin işçisi veya çalışanı değildir. Ancak, her iki sözleşme türünde de bağımlılık unsuru kendisini gösterir. Eser sözleşmelerinde yüklenici, iş sahibinin belirlediği şartlara ve taleplere bağlı olarak eserini oluşturur. Benzer şekilde, influencer’lar da iş birliği yaptıkları markaların veya firmaların belirlediği koşullara bağımlı olarak içerik üretirler.
1.2.2. Vekalet Sözleşmesi Bakımından Değerlendirilmesi
TBK 502‘de belirtildiği üzere vekalet sözleşmesi vekilin vekalet verenin bir işini görmeyi veya işlemini yapmayı üstlendiği sözleşme olarak tanımlanabilir. Vekalet sözleşmesinin en temel özelliği bir iş görme sözleşmesi olmasıdır. Diğer bir özellik bu işin başkası adına görülmesidir. Yani başkasının menfaatini gözeterek bu işi görmesidir. Ancak üçüncü bir kişi yararına da iş görülmesine engel bir durum yoktur. Vekalet sözleşmesi yapıldığında vekil genellikle kendi uygun gördüğü yerde ve koşullarda işi görmektedir. Hatta vekil, özel bir uzmanlık gerektiren bir işi görme borcundaysa o zaman bağımsızlığı artmaktadır. Ancak TBK 505 kapsamında vekil vekalet verenin açık talimatına uymakla yükümlüdür. Vekil iş görmesi karşılığında ücret alabilir de almayabilir de bu taraflar arasındaki anlaşmaya göre belirlenir.
İnfluencer ile müşteri arasındaki hukuki ilişki, vekalet sözleşmesi olarak nitelendirilebilir. Bu durumda influencer, müşteri lehine bir iş görme edimi üstlenirken, belirli bir sonuca ilişkin taahhütte bulunmaz. İçerik yaratıcısı olarak tanımlanan influencer'ın faaliyetinin sanatsal ve yaratıcı boyutu, bu görüşü destekler niteliktedir. Ancak, güven unsurunun rolü bu ilişkide önemlidir ve sözleşmenin her zaman sona erdirilebilir olması, bu güven unsurunun önemini vurgular. Uygulama da influencer sözleşmelerinin sadece tanıtım yükümlülüğü üzerine kurulmadığı görülmektedir.
Genellikle, oluşturulacak sosyal medya içeriğinin formatı, özellikleri, yayın sıklığı, satın alma imkânı gibi detaylar müzakere edilir ve sözleşmeye dahil edilir. Bu düzenlemeler, influencer'ın müşteri karşısındaki bağımsızlığını korurken, influencer sözleşmesini vekalet sözleşmesine yaklaştırır. Ancak, bu düzenlemeler influencer için sonuç taahhüdü özelliği gösterdiğinde, influencer'ın sözleşmeden doğan yükümlülüğü, en iyi sonucu elde etmek üzere özen ve sadakatle çalışmayı içerir. Bu durumda, sözleşmenin vekalet sözleşmesi olarak değil, influencer'ın doğrudan vekalet hükümlerine tabi kılınmasını önler.
1.2.3. Hizmet Sözleşmesi Bakımından Değerlendirilmesi
TBK 393’ e göre hizmet sözleşmesi şu şekilde tanımlanmıştır: “Hizmet sözleşmesi, işçinin işverene bağımlı olarak belirli veya belirli olmayan süreyle iş görmeyi ve işverenin de ona zamana veya yapılan işe göre ücret ödemeyi üstlendiği sözleşmedir. İşçinin işverene bir hizmeti kısmi süreli olarak düzenli biçimde yerine getirmeyi üstlendiği sözleşmeler de hizmet sözleşmesidir.
Genel hizmet sözleşmesine ilişkin hükümler, kıyas yoluyla çıraklık sözleşmesine de uygulanır; özel kanun hükümleri saklıdır.” Bu maddeden de anlaşılacağı üzere hizmet sözleşmesinde konu belirli bir işin yapılmasıdır.
İş görme faaliyeti maddi veya vücutsal bir ihtiyacın karşılanmasına yönelik zihinsel ya da fiziksel çalışmalardır. Bu faaliyetin ne olduğu fark etmez. İş görme faaliyeti belirli bir süre için öngörülebileceği gibi süresiz olarak da anlaşılabilir. Hizmet sözleşmesinin temel unsurlarından biriside iş görme faaliyetine karşılık belli bir bedel karşılığında yapılmasıdır. Hizmet sözleşmesi karşılıklı borç yükleyen bir sözleşmedir ve iş görene ödenen ücret olmazsa burada kurulan hukuki ilişkinin vekalet olarak nitelendirilmesi gerekir. Eğer hizmet edimi hukuki borç şeklinde değilse de o zaman normal bir yardım ve kibarlık eyleminden söz edilebilir.
Hizmet sözleşmesinin en temel unsurlarından birisi de bağımlılık unsurudur. Hizmeti sağlayan taraf hizmet sunduğu tarafa, yani işverenine karşı bağımlı olma durumundadır. Bu sebeple influencer sözleşmesi hizmet sözleşmesi ile bağdaşmaz çünkü İnfluencer sözleşmeleri, influencer'ın takipçileri nezdindeki güvenilirliğine dayanır. Müşterinin kurduğu organizasyon içinde bağımlı olarak faaliyet gösteren bir influencer, takipçiler üzerinde istenen etkiyi yaratamaz. Bu nedenle, işverene bağımlılık unsuru içeren influencer sözleşmelerinin amacına ulaşması mümkün değildir.
1.2.4. İsimsiz Sözleşmeler Bakımından Değerlendirilmesi
Türk Borçlar Kanunu'na göre, sözleşme kavramı net bir şekilde tanımlanmamıştır. Ancak kanunda, taraflar arasındaki karşılıklı ve uyumlu irade beyanının sözleşmenin temelini oluşturduğu vurgulanmıştır. Sözleşme, iki tarafın belirli bir hukuki sonuç yaratmaya yönelik olarak uyumlu bir şekilde irade beyanında bulunmasıyla oluşan bir hukuki işlem olarak kabul edilmektedir. Hukuk literatüründe, sözleşme genellikle "belirli bir hukuki sonuç yaratmaya yönelik, birbiriyle uyumlu ve karşılıklı irade beyanıyla oluşan hukuki işlem" olarak tanımlanmaktadır.
Sözleşmeler hukukunda iki tür sözleşme bulunmaktadır: isimli ve isimsiz sözleşmeler. İsimli sözleşmeler, kanunlar tarafından düzenlenmiş olan sözleşmelerdir. Örneğin, Türk Borçlar Kanunu'nda belirli sözleşmelerin kuralları açıkça belirtilir. Ancak, özel hükümlerde veya özel kanunlarda düzenlenmemiş ve tarafların iradesiyle oluşturulan sözleşmeler isimsiz sözleşmeler olarak adlandırılır. Kanun ile düzenlenmiş belirli isimlerdeki sözleşmeler zamanın değişmesiyle doğan ihtiyaçları gideremediğinden, kanun ile düzenlemesi olmayan isimsiz türdeki sözleşme tipleri ortaya çıkmıştır. Bu tanımlamalardan da anlaşılacağı üzere influencer sözleşmesi isimsiz sözleşmeler kapsamına girmektedir.
İnfluencer sözleşmesinin ilk özelliği rızai bir özelliğe sahip olmasıdır. Rızai sözleşmeden kasıt tarafların özgür iradeleriyle karşılıklı anlaşarak bu sözleşmeyi yapmalarıdır. Bu sözleşmede diğer bir temel özellik ise bir iş görme borcu doğuran bir sözleşme olmasıdır. İnfluencer sözleşmesinde influencer marka sahibinin ürününü tanıtmak için bir eyleme girişecek ve bunu sosyal medya platformunda paylaşacağı için bir edim yerine getirmesi beklenecektir dolayısıyla bir iş görme durumu söz konusu olacaktır. İnfluencer sözleşmelerinin diğer bir temel özelliği ivazlı sözleşmeler kapsamında olmalarıdır. İvazlı sözleşmeden kasıt, anlaşmanın iki tarafının da bir karşılık elde etmesidir. Buna benzer diğer bir özellik ise influencer sözleşmelerinin tam iki tarafa borç yükleyen nitelikte olmasıdır yani her iki tarafta bir edimde bulanacaktır. Bunun yanı sıra influencer sözleşmeleri çoğunlukla sürekli bir borç ilişkisi doğuran niteliktedir çünkü influencer ürün tanıtımı yaparken bunu belirli aralıkla tekrarlayıp paylaşımlarını devamlı yaparak takipçilerini ikna etmeyi taahhüt etmektedir.
2.1. Sözleşmenin Unsurları
İş birliği anlaşmasının özünü oluşturan üç temel nokta vardır. Bunlar; ürün veya hizmet tanıtımı, sosyal medya platformlarının kullanımı ve influencer'a sağlanan karşılık veya fayda şeklinde sıralanabilir. Ayrıca, influencer'ın bağımsız olarak faaliyetlerini sürdürme gerekliliği de bu sözleşmelerde önemli bir özellik olarak eklenmelidir. influencer sözleşmesinin temel noktalarından biri, tanıtım ve reklam etkinlikleridir. Müşteri, bu tür bir anlaşma ile ürün veya hizmetini hedef kitlenin dikkatine sunarak satışlarını artırmayı amaçlar.
İnfluencerın yaptığı bu pazarlama faaliyetinin etkin olmasındaki temel nokta kendi memnuniyetinden bahsetmesi ve sanki yakın çevresine tavsiyede bulunur gibi bir tarzda tanıtım unsurlarını ifade etmesidir. Influencer yaptığı bu tanıtımları sosyal medya üzerinden yapacaktır. Reklam veren ile influencer arasında hangi sosyal mecrada kaç defa ne şekilde paylaşılacağı belirlenir. Bu anlaşmanın karşılığı olarak influencer bir ücret veya başka bir türlü kazanç elde eder. Takipçiler, influencer'ın kişisel kullanım deneyimlerine dayanarak önerdiği ürünleri ve ürünler hakkındaki objektif değerlendirmelerini takdir ederler. Buna göre, influencer'ın en önemli özelliğinin bağımsızlığı olduğu ve güvenilirliğinin bu bağımsızlıktan kaynaklandığı ifade edilebilir.
2.2. Sözleşmenin Tarafları
İnfluencer sözleşmesinin iki temel tarafı bulunmaktadır. Bunlar reklam veren ve influencer’dır. Reklam veren, ürettiği malın veya sağladığı hizmetin satın alınması için reklam faaliyeti gerçekleştiren kişidir.
Reklam veren, influencer ile iş birliği yaparak ürün veya hizmetlerinin tanınırlığını ve tüketicilerin ilgisini artırmayı hedefler ve bu amacın gerçekleşmesi için influencer'a bir bedel ödeme veya başka bir fayda/kazanç sağlama taahhüdünde bulunur. Sözleşmenin diğer tarafı olan influencer ise üzerinde tanıtım yapacağı ürünle ilgili kendi sosyal medyasında paylaşım yapacak olan kişidir. İnfluencer sözleşmede ne şekilde bir anlaşma yapıldıysa ona uygun olarak içerik hazırlamalı ve paylaşmalıdır.
2.3. Sözleşmenin Sona Ermesi
Genel anlamda sözleşmelerden doğan borçların en temel sona erme sebebi ifadır. Yani sözleşmede anlaşılan edimin karşılanması durumunda sözleşme sona erecektir. Bu durum kanunda düzenlenmiş isimli sözleşmeler ya da hakkında özel bir düzenleme bulunmayan isimsiz sözleşmeler için de geçerlidir. Dolayısıyla isimsiz bir sözleşme türü olan influencer sözleşmesi bakımından da bu durum geçerlidir. Ancak influencer sözleşmesinin genel özelliği eğer aksi kararlaştırılmadıysa, sürekli edimli sözleşme şeklinde yapılarak kurulur. Bu özelliğine sahip olduğundan tek bir ifa ile sözleşme ilişkisi sona ermeyecektir. Fakat anlaşılan şekilde, sürede ve sayıda ifa gerçekleştikten sonra muhakkak sözleşme sona erecektir. Sözleşmeyi sona erdiren diğer bir kavram ise ibradır. İbra, borçlar kanununda düzenlenmiş olup alacaklı ve borçlunun borcu bitirme iradesidir. Yani bir tür menfi borç ikrarıdır.
İnfluencer sözleşmesinin de bu şekilde sona erdirilmesine engel bir durum bulunmamaktadır. Bunun yanı sıra sözleşme yenileme suretiyle de sona erdirilebilir. Yani mevcut olan borcun yenilenmesi durumunda da eski sözleşme sona ermiş olacaktır. Aynı şekilde zamanaşımı kavramı da sözleşmeyi sona erdiren bir sebeptir. Yani bir sözleşme gereği doğmuş olan borç belli bir süre içinde ödenmez ve alacaklı da bunun takibini gereken sürede yapmazsa borç zamanaşımına uğrayacak ve dolayısıyla sona erecektir. İnfluencer sözleşmesinden doğan borçlar da zamanaşımına uğrayabilir ve bu şekilde de influencer sözleşmesi sona erebilir. Bunların yanı sıra ölüm, ehliyetin kaybedilmesi, iflas ve tek taraflı sona erdirme gibi daha birçok sebeple influencer sözleşmesi, tıpkı diğer sözleşmelerde olduğu gibi sona erebilir.
SONUÇ
Makalemizin konusu olan influencer sözleşmesini anlamak için öncelikle influencer nedir ve kime söyleniri anlamak önem taşımaktadır. ‘infuluence’ kelimesi ingilizce olup etkilemek anlamına gelmektir. Yanına gelen ek de ingilizce de bir şeyi yapan kişi anlamını vermektedir. Bu sebeple influencer etkileyen kişi olarak çevrilebilir. Peki influencer neyi veya kimi etkileyen kişi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunun için önce sosyal medya kavramını incelemek gerekir. Sosyal medya internet aracılığıyla kurulmuş olan iletişim platformlarıdır. Yani sanal ortamda iletişim için kurulmuş uygulamalar bütünüdür.
Sosyal medyanın bir çok mecrası olup bunların en çok kullanılan ve bilinen uygulamaları; Instagram, YouTube tiktok ve Twitter ( yeni adıyla X )’dır. Bu uygulamalara üye olan kişiler genellikle kendi yakın çevresi ile takipleşmekte ve bunun yanı sıra ilgilerini çeken başka kişiler varsa onları da takip ederek paylaşımlarından haberdar olmaktadırlar.
İnsanlar genellikle ünlü kimseleri takip ederler, fakat sosyal medya aracılığıyla da ünlenen birçok insan bulunmaktadır ve bu kimseler de oldukça fazla takip edilmektedir. Bu şekilde ünlenmiş kişilere doktrinde ‘micro ünlüler’ de denilmektedir. Bu kişiler dijital platformlarda çeşitli içerikler üreterek ve bunları belirli aralıklarla paylaşarak bir tanınmışlık elde etmişlerdir. Ana akım medyanın ünlülerinden farklı olarak kendilerini takip eden kişilerle çok daha yakın bir ilişki kurmuşlardır. Çünkü bu kimseler genellikle kendi özel hayatlarından, kullandıkları ürünlerden, giydikleri kıyafetlerden, gittikleri yerlerden ve gündelik yaşantılarından sıklıkla bahsettikleri için takipçileriyle bir arkadaşıyla samimi olarak sohbet edermiş havasında iletişim kurmaktadırlar.
Sosyal medya sayesinde takipçiler bu paylaşımlara geri bildirim verecek bir ortama sahip olmuşlardır, bu platformlardaki yorum yapma, gönderiyi beğenme ya da beğenmeme, direkt mesaj yollama özellikleri ile takipçiler, iletişim sürecinde oldukça aktif rol almaktadırlar. Takipçilerin bu şekilde iletişimin önemli bir parçası olmaları ve dijital içerik üreticilerinin samimi ve yakın davranışları sayesinde onlara karşı bir güven duygusu geliştirmişlerdir. Bu güven duygusu sayesinde influencer bir üründen ya da hizmetten olumlu ya da olumsuz olarak bahsettiğinde, takipçileri influencer’ın yorumuna inanarak ve değer vererek ona göre davranış sergilemektedirler. İşte bahsettiğimiz etki de burada doğmaktadır. İnfluencer’ın paylaşımları onu takip eden insanların alışveriş davranışlarını veya bir markayla ilgili algı ve fikirlerini etkilemektedir.
Eskiden, yani internet üzerinden alışveriş bu şekilde yaygınlaşmadan önce influencer’lar kullandıkları ürünleri kendileri satın alıp deneyimlemekte ve fikirlerini objektif bir şekilde ortaya koymaktaydılar. Onları takip eden insanlarda bu durumu bildikleri için influencer’ın söylemlerini doğru kabul etme eğilimindeydiler. Ancak zamanla bu etki birçok markanın veya ticari işletmenin dikkatini çekmeye başlamıştır ve firmalar pazarlanmasını istedikleri ürünlerini influencer’lara göndermeye başlamışlardır ve onlardan bu ürünlerle alakalı da etkileşimde bulunmalarını isteyip onlara karşılığında bir ücret ödemeyi taahhüt etmişlerdir.
Bu anlaşma influencer sözleşmesinin temelini oluşturmaktadır. Reklam veren kişiler için daha az maliyetli ve etkisi daha büyük olan bu reklam verme faaliyeti zaman içerisinde milyon dolarlık bir endüstriye dönüşmüştür. Bu kadar büyük ve önemli bir hale gelen bu sektörün hukuki açıdan da belli kurallara bağlanması ve influencer sözleşmesinin içeriğinin ve özelliğinin netleştirilmesi büyük önem taşımaktadır. Biz de bu çalışmamızda influencer sözleşmesinin temel özelliklerini, unsurlarını ve taraflarını inceledik. Bu sözleşmenin türünün borçlar hukuku kapsamında isimsiz sözleşme olarak nitelendirilmesi gerektiğini belirttik ve kanunda tanımlanmış isimli sözleşmelerden içerik olarak benzer olanlarla kıyaslamasını yaptık. Sözleşmenin temel sona erme sebeplerini tartıştık. En son olarak içinde bulunduğumuz bu internet çağında influencer sözleşmesi oldukça önemli bir yer kaplamaktadır ve kanaatimizce hakkında özel düzenlemeler getirilmesi yerinde olacaktır.
KAYNAKÇA
BİZE ULAŞIN
Adres:
Ziya Gökalp Mah. Süleyman Demirel Blv.
No:7/B Mall of İstanbul Rezidans
Başakşehir/İSTANBUL
© 2025 fatmasenabattal.av.tr